Σάββατο 12 Σεπτεμβρίου 2009

Αριστείδης Κόλλιας: Το αρβανίτικο τραγούδι




Το αρβανίτικο τραγούδι αποτελεί σημαντικότατο τμήμα της μουσικοποιητικής δημιουργίας του ελληνικού λαού, αλλά αυτή η αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα παραμένει άγνωστη στον Έλληνα των παραμονών του 21ου αιώνα για διάφορους και ποικίλους λόγους, πολλούς από τους οποίους έχω ήδη εκθέσει στο βιβλίο μου Αρβανίτες και η καταγωγή των Ελλήνων.

Στις γνωστές συλλογές δημοτικών τραγουδιών του περασμένου αιώνα δεν υπάρχουν αρβανίτικα τραγούδια. Οι λαογράφοι της εποχής αυτής με πρωτοπόρο τον Νίκο Πολίτη έδιναν τον δικό τους αγώνα για να ανατρέψουν τις θεωρίες του Φαλμεράιερ και να αποδείξουν μέσα από τα λαογραφικά δεδομένα την αδιάλειπτη συνέχεια της ελληνικής φυλής. Στο βωμό αυτής της συγγνωστής – για την εποχή αυτή – σκοπιμόττας, θυσιάστηκε το αρβανίτικο τραγούδι. Αφανίστηκε, κηρύχτηκε ανύπαρκτο.

Η αρβανίτικη γλώσσα δεν γραφόταν. Δεν αποτελούσε γλώσσα των διανοούμενων, αλλά του κυρίως αγράμματου, την εποχή αυτή, λαού. Τα καθημερινά συμβάντα και τα ιστορικά γεγονότα διασώζονταν μέσα από το τραγούδι. Τα ιστορικά ντοκουμέντα που έχουμε επιβεβαιώνουν ότι το παλιό αρβανίτικο τραγούδι ήταν κυρίως και κατ’ εξοχήν επικό και λυρικό. Μια μαρτυρία που έχουμε από τον Π. Χιώτη, που έγραψε την Ιστορία της Επτανήσου το 1866, μας βεβαιώνει ότι οι Σουλιώτες που είχαν εκπατρισθεί στην Κέρκυρα «…ουδέν άλλο έπραττον ειμή να καθαρίζωσι τα όπλα και να σημαίνωσι την κιθάραν, τραγουδώντας Αλβανιστί τους ηρωϊσμούς των».

Μετά την απελεύθερωση ολοκληρώθηκε μια διαδικασία αθρόας μετάφρασης αρβανίτικων τραγουδιών στη νεοελληνική γλώσσα. Η διαδικασία αυτή είχε αρχίσει λίγες δεκαετίες πριν την Επανάσταση, όταν διαφαίνονταν καθαρά η δυνατότητα δημιουργίας ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, από τους Έλληνες διανοούμενους κατ’ αρχήν. Ας λάβουμε υπ’ όψιν μας ότι ο Φωριέλ δημοσίευσε την περίφημη συλλογή τους με τη βοήθεια Ελλήνων διανοουμένων από το Παρίσι, χωρίς να πατήσει το πόδι του στην Ελλάδα.

Το 1891 ο Γερμανός ιστορικοφιλόλογος Arthur Milchhöfer εκδίδει το βιβλίο Attica und seine Heutigen όπου μεταξύ άλλων λέει: «Απ’ ότι ξέρω, τα σύγχρονα ελληνικά λαϊκά τραγούδια είναι συγχωνευμένα με τα παλιά αρβανίτικα ερωτικά, λυρικά και κλέφτικά τραγούδια».

Η διαδικασία εξελληνισμού των αρβανίτικων τραγουδιών ολοκληρώθηκε στον αιώνα μας, από σημαντικότατους λαϊκούς οργανοπαίχτες και τραγουδιστές που ήσαν Αρβανίτες, π.χ. Γιώργος Παπασιδέρης και Γεωργία Μηττάκη, οι οποίοι μετέφρασαν και τραγούδησαν στα Ελληνικά πολλά απ’ αυτά, διατηρώντας τη μουσική φόρμα ή εναρμονίζοντάς την προς τα νέα δεδομένα, κυρίως από το 1835 που οι Βαυαροί εισήγαγαν το κλαρίνο στην Ελλάδα.

Αριστείδης Κόλλιας
Αθήνα, Μάρτιος 1987
(από το cd “Θανάσης Μωραΐτης – Αρβανίτικα Τραγούδια, FM Records 652”)

2 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Oi Suliotes ine Elines

http://www.forumishqiptar.com/showthread.php?t=100383

Μουσικά Προάστια είπε...

Πουθενά στο κείμενο δεν συνδέεται η χρήση της γλώσσας με την εθνοτική καταγωγή. Απλά, αναφέρεται μια μαρτυρία για τη γλώσσα των τραγουδιών των Σουλιωτών της Κέρκυρας. Κάποιος μπορεί να μιλάει Τούρκικα, Αρβανίτικα, Σλαβομακεδονικά, Πομάκικα, και να είναι - και να θεωρείται - όσο Έλληνας είναι κάποιος που μιλάει Ελληνικά.